“İki kulağımızın arasında bir galaksi taşıyoruz.” Nöroşirürji uzmanı Timur Yılmaz, beynimizin sadece milyarlarca nörondan oluşan bir organ olmadığını, bu nöronlar arasındaki trilyonlarca bağlantı (köprü) sayesinde kainattan daha karmaşık ve muazzam bir yapıya dönüştüğünü anlatıyor. Beynimiz, sadece bizi biz yapan bir merkez değil, aynı zamanda geçmişle gelecek arasında kurulmuş gizemli bir köprüdür.
Beynin İç Köprüleri: Algı ve Duyguyu Yaratan Bağlantılar
Beynimizin farklı bölgeleri (Brodmann alanları), belirli işler için özelleşmiştir. Ancak asıl mucize, bu alanların birbirleriyle kurduğu kusursuz iletişimde yatar.
- Yeşil Elma Örneği: Bir elmayı gördüğünüzde;
- Onun yeşil olduğunu anlayan bölge başkadır.
- İsminin “elma” olduğunu bilen bölge başkadır.
- Tadını hatırlayan bölge başkadır.
- Tüm bu bilgileri birleştirip “Bu bir yeşil elma” diyen bölge bambaşkadır. Bu bölgeler arasındaki köprüler olmadan, zihnimizde “elma” diye bir kavram oluşmaz.
- Yüz Tanıma ve Duygu Bağı: Annenizin yüzünü tanıyan bölge ile ona karşı hissettiğiniz sevgiyi barındıran duygu deposu arasında küçük bir köprü vardır. Eğer bir hastalık nedeniyle bu köprü yıkılırsa, annenizin yüzünü tanırsınız ama ona karşı hiçbir şey hissetmediğiniz için “Bu kadın anneme benziyor ama o olamaz,” diye düşünebilirsiniz. Bu, bağlantıların ne kadar hayati olduğunu gösterir.
Omurilik: Bedenle Beyin Arasındaki Muazzam Otoyol
Beynimiz, omurilik adı verilen devasa bir köprüyle vücudumuza bağlıdır. Bu köprü, milyarlarca emri ve hissi ışık hızında ve hatasız bir şekilde taşır. Ancak bu köprü küçücük bir kazayla hasar gördüğünde, felç durumu ortaya çıkar.
Yılmaz, bu noktada bilimin “imkansızı” nasıl başardığını anlatıyor: Yürümesi imkansız denilen felçli bir çocuğun, beyin-makine arayüzü sayesinde, yani hasarlı omuriliğin yerine geçen harici bir köprüyle, 2014 FIFA Dünya Kupası’nın açılış vuruşunu yapması. Bu olay, insanlığın istediği müddetçe her şeyi başarabileceğinin kanıtıdır. İmkansız diye bir şey yoktur.
Kümülatif İnsan Zihni: Görünmez Ağlarla Birbirimize Bağlıyız
Tıpkı bilgisayarların internetle birbirine bağlanması gibi, tüm insan beyinleri de görünmez bir ağ ile birbirine bağlıdır. Bu ağ, “Kümülatif İnsan Zihni”ni oluşturur. Bu kolektif zihin, ayna nöronlarımız sayesinde birbirimizi taklit ederek sürekli evrimleşir. Yılmaz, bu noktada çok önemli bir uyarıda bulunur: Eğer ilk atalarımız, onlardan farklı olduğu için ayağa kalkan ilk insanı öldürseydi, medeniyetimiz binlerce yıl gecikebilirdi. Farklılıklara gösterdiğimiz saygı, kolektif zihnimizin gelişimi için hayatidir.
Zamanda Bir Köprü: Geçmişten Gelen Yankılar, Geleceğe Uzanan Hayaller
Bu kolektif zihin, sadece şimdiki zamana hapsolmuş değildir. Geçmişle arasında galaktik bir köprü vardır ve atalarımızın deneyimleri bize miras kalır.
- Karanlık Korkusu: Artık bir anlamı olmasa da, atalarımızdan kalan bir hayatta kalma içgüdüsüdür.
- Yeşilin Tonlarını Ayırt Etme: Avcı atalarımızın, avcıları veya avları yaprakların arasında fark etmesini sağlayan bu yetenek, hala bizimle.
- İdeal Manzara Rüyası: Dünyanın farklı yerlerindeki insanlardan bir manzara çizmeleri istendiğinde, hepsi de atalarımızın yaşadığı savan ortamına benzeyen (uzun ağaç, patika, açık alan, su kaynağı) resimler çizer.
Yılmaz, konuşmasını akıllara durgunluk veren bir soruyla bitiriyor: Eğer beynimiz geçmişe bir köprü kurabiliyorsa, acaba geleceğe de bir köprü kurabilir mi? Belki de aradığımız zaman makinesi, metal bir araç değil, doğru yöntemle kullanabileceğimiz kendi beynimizdir.